5 tips voor veilig werken op hoogte
Het is niet alleen het risico om zelf te vallen dat werken op hoogte zo gevaarlijk maakt. Vergeet ook niet de impact van een voorwerp dat van grote hoogte naar beneden komt.
Werken op hoogte brengt verschillende gevaren met zich mee. Allereerst is daar natuurlijk de meest voor de hand liggende: het risico dat de werknemer naar beneden valt, of dat nou van een dak, ladder of steiger is of dat de val komt door een opening in de werkvloer. Maar vergeet ook niet het gevaar dat een werknemer – of een voorbijganger – wordt geraakt door een vallend voorwerp. Bovendien is de vluchtroute bij calamiteiten voor werknemers op hoogte vaak langer, met alle risico’s van dien.
Een vallend voorwerp hoeft op zichzelf niet groot te zijn om wel een groot gevaar op te leveren. Een schrijnend voorbeeld vond in 2014 plaats in de Verenigde Staten, waar een man op een bouwplaats overleed nadat een rolmaat van 120 meter hoogte naar beneden viel en hem op zijn hoofd raakte. De man was net uit zijn auto gestapt en droeg (nog) geen veiligheidshelm.
Arbobesluit
In verschillende artikelen van het Arbeidsomstandighedenbesluit staan zaken die van belang zijn als het gaat om vallende voorwerpen. Neem bijvoorbeeld artikel 3:
Arbobesluit: Artikel 3.15 Markering gevaarlijke plaatsen
- De plaatsen waar door de aard van het werk gevaar, met inbegrip van valgevaar of gevaar voor vallende voorwerpen, voorkomt of waar obstakels die niet verwijderd kunnen worden een gevaar voor de veiligheid vormen bij het verplaatsen van voertuigen of personen, worden duidelijk gemarkeerd door signalen die voldoen aan het bij of krachtens afdeling 2 van hoofdstuk 8 bepaalde.
- Alleen werknemers die beroepshalve of uit hoofde van hun functie de in het eerste lid bedoelde plaatsen moeten betreden, worden daar toegelaten.
Arbobesluit: Artikel 3.17 Voorkomen gevaar door voorwerpen, producten, vloeistoffen of gassen
Het gevaar te worden getroffen of geraakt door voorwerpen, producten of onderdelen daarvan dan wel vloeistoffen of gassen, of het gevaar bekneld te raken tussen voorwerpen, producten of onderdelen daarvan, wordt voorkomen en indien dat niet mogelijk is zoveel mogelijk beperkt. Artikel 3.16, vijfde lid, laatste volzin, is van toepassing.
Valgevaar
Dat hierboven genoemde artikel 3.16 gaat grotendeels over het risico dat niet een voorwerp, maar de medewerker zelf valt. Valgevaar is dan ook een van de meest voorkomende oorzaken van een arbeidsongeval. Vanaf 2,5 meter geldt dat er sprake is van een verhoogd risico dat in het ergste geval fatale gevolgen kan hebben.
Lid 1 van het artikel schrijft voor dat werknemers een zo veilig mogelijke werkplek moeten hebben: ‘Bij het verrichten van arbeid waarbij valgevaar bestaat is zo mogelijk een veilige steiger, stelling, bordes of werkvloer aangebracht of is het gevaar tegengegaan door het aanbrengen van doelmatige hekwerken, leuningen of andere dergelijke voorzieningen.’
Extra beveiliging
Is dat echter niet mogelijk, dan schrijft lid 5 voor dat er extra beveiliging nodig is. Hieronder vallen onder andere vangnetten – die op de juiste plek en op deskundige wijze zijn aangebracht – doelmatige veiligheidsgordels met vanglijnen van voldoende of andere technische middelen. Collectieve bescherming geniet volgens het Arbobesluit de voorkeur boven persoonlijke beschermingsmiddelen.
5 Tips
Veiligheid zit echter vaak niet alleen in de voorschriften en de valbeveiliging, maar vooral ook in gedrag. De meest veilige oplossing is natuurlijk om werknemers op terra firma te laten blijven, maar dat is niet altijd mogelijk. Daarom 5 tips om het veilig te houden:
- Loop nooit achteruit – Het lijkt te logisch voor woorden, maar het gebeurt nog veel. En negen van de tien keer gaat het goed. Maar die tiende keer dat het niet goed gaat, kan het een dodelijke afloop hebben. Houd uw blik gevestigd op de plek waar u naar toe gaat, zodat u niet per ongeluk op een dakraam stapt, of er achterkomt dat u de afstand tot de rand van het dak toch niet helemaal goed had ingeschat.
- Laat u niet afleiden terwijl u over het dak loopt – Werknemers ontvangen hun werkinstructies steeds vaker digitaal. De moderne mens is vergroeid met zijn telefoon of tablet. Dat levert al veel gevaarlijke situaties op als mensen met beide benen op vaste grond staan, maar tijdens het werken op hoogte kan het gevolg veel ernstiger zijn dan uw excuses moeten aanbieden omdat u tegen iemand opbotst. Het dak is geen plek waar u afgeleid mag zijn. Krijgt u een telefoontje, verlaat dan tijdelijk de werkplek.
- Test de ondergrond voor u uw gewicht plaatst – Daken worden oud, de kwaliteit gaat achteruit of was sowieso al niet zo goed. Zorg dat u weet waaraan u uw leven toevertrouwt. Controleer als het mogelijk is het dak van de onderzijde en blijf voorzichtig als u erop staat. Stop bij het eerste teken dat het materiaal niet stabiel is en check het. Dat geldt overigens ook voor de ladders waarmee u naar boven klimt.
- Neem de tijd voor ladders – Over ladders gesproken. Wie haast heeft op een ladder, maakt sneller een misstap met mogelijk desastreuze gevolgen. Bovendien kunt u nooit 100 procent zeker weten of een ladder veilig is, ook niet wanneer deze is gezekerd of vast aan het gebouw zit. Neem uw tijd, zorg dat u uw voeten goed plaatst en goede grip hebt. Vraag uzelf af of u echt te veel haast heeft om veilig te werken en wat het voor uw schema betekent als u naar beneden valt. Natuurlijk draagt u valbeveiliging, maar wilt u echt uittesten of die werkt?
- Klim nergens overheen – Wie dagelijks op het dak werkt wordt misschien wat overmoedig en laat zich door een simpel obstakel niet uit het veld slaan. Maar of het nou een borstwering, een stapel bouwmateriaal, een dakraam of een andere hindernis, klim er niet overheen tenzij u heel zeker weet wat er aan de andere kant is.