25 jaar RI&E, bepaalt de toon het veiligheidsbeleid?

De RI&E heeft in 25 jaar tijd de naam gekregen van een verplicht nummer dat vooral focust op problemen. Dus zullen we het voortaan over een veiligheids(verbeter)plan hebben? Werken aan preventie op een positieve manier zou weleens kansrijker kunnen zijn dan boetes. De toon bepaalt immers de inhoud.

Dit jaar bestaat de RI&E maar liefst 25 jaar. Maar hoe gaat het inmiddels met die RI&E? Al jaren roepen de deskundigen: “niet best”. Toch is er een lichte verbetering zichtbaar. Het aandeel bedrijven met een RI&E steeg tussen 2016 en 2018 van 45 naar 49 procent, zo bleek uit de laatste Arbobalans. Een klein lichtpuntje!

Aantal ongevallen stijgt nog steeds

Maar helaas geven inspecteurs ook aan dat maar 30 procent van de bedrijven een RI&E heeft waarin ook daadwerkelijk alle belangrijke risico’s zijn geïnventariseerd. En de praktijk laat de gevolgen daarvan zien. Want het aantal ongevallen stijgt nog steeds. In 2017 hebben 116 duizend werknemers een arbeidsongeval gehad dat heeft geleid tot verzuim. Daarom heeft staatssecretaris Van Ark haar sanctiebeleid aangepast. Bedrijven die in gebreke blijven met hun RI&E kunnen rekenen op lik op stuk en hogere boetes.

RI&E opstellen is vormgeven van veiligheidsbeleid

Gaat dat helpen? In feite gaat het bij het opstellen van een RI&E met plan van aanpak om het vormgeven van veiligheidsbeleid. De ene werkgever pakt het op, de andere doet er niet aan. De casus van Aldi in Vakblad Arbo 9-2019 is meer dan illustratief. Helaas zijn er daar meer van. Van die werkgevers die arbeidsomstandigheden werkelijk geen bal interesseert. Een ongevalletje hoort erbij. Laten dit soort organisaties zich afschrikken door een strenger boetebeleid?

Geen boete maar verplichte RI&E

Het is wel opvallend dat de Inspectie SZW inmiddels haar sanctiebeleid rond bedrijfsongevallen over een andere boeg lijkt te gooien. Geen boetes als er een ongeluk gebeurt, maar de plicht om een plan op te stellen voor verbetering van de veiligheid. Onderdelen van het verbeterplan zijn het aanleveren van een ongevalsrapportage en het treffen van verbetermaatregelen. Deze nieuwe aanpak van de Inspectie SZW is nog een proef. Aan het eind van het jaar wordt bekeken of het heeft gewerkt.

Het idee van dit veiligheidsverbeterplan komt van de nabestaanden van Toon van der Loo. Zijn weduwe heeft er bij de rechter om gevraagd. Want ook Toon van der Loo kwam om het leven bij een arbeidsongeval.

Als de proef slaagt, is het misschien een idee om het in plaats van over een RI&E voortaan ook over een veiligheids(verbeter)plan te hebben? Want volgens de deskundigen in dit nummer heeft de RI&E in die 25 jaar toch echt de naam gekregen van een verplicht nummer dat vooral focust op problemen.

In plaats van een goed instrument waarmee je structureel nadenkt over wat je als bedrijf doet. Werken aan preventie op een positieve manier zou wel eens kansrijker kunnen zijn dan boetes. Want c’est le ton qui fait la musique, nietwaar? Om nog maar even in vakantiesferen te blijven …

Jacqueline Joosten | hoofdredacteur Vakblad Arbo, september 2019