Chroom-6 en hoe u er veilig mee kunt werken

Chroom-6 is een gevaarlijke stof. Niet voor niets: dit roestwerende middel bij uitstek kan na blootstelling op termijn leiden tot ernstige gezondheidsschade. Geen fijn stofje dus. Maar wel veel gebruikt. En we werken er nog steeds mee. Waar moet u op letten bij werken met chroom-6?

Wat maakte deze kankerverwekkende stof in het verleden dan toch zo populair? Omdat de stof in verf geweldig werkt tegen roest. Pas veel later kwam men er achter hoe gevaarlijk het goedje eigenlijk is. Een schilder of onderhoudsmedewerker die verf met chroom-6 gaat schuren zonder bescherming, loopt grote kans om ziek te worden.

Chroom-6, een van vele uit lange lijst CMR-stoffen

Kwartsstof, benzeen, chroom-6. Het zijn enkele voorbeelden uit een lange lijst met CMR-stoffen: stoffen die carcinogeen zijn, mutageen of reprotoxisch. Dat betekent dat blootstelling aan bijvoorbeeld chroom-6 kan leiden tot kanker of een nadelig effect op de voortplanting. Daarom worden aan het werken met CMR-stoffen extra verplichtingen gesteld.

CMR-stoffen

Veel CMR-stoffen zijn carcinogeen, andere zijn mutageen. In het eerste geval zorgt de stof alleen al voor een verhoogd risico. In het tweede geval kan het kanker verwekken in combinatie met andere stoffen. Sommige reprotoxische stoffen zijn schadelijk voor de vruchtbaarheid. Andere vormen een risico voor de ontwikkeling van het ongeboren kind en leiden tot aangeboren afwijkingen. Weer andere stoffen zijn reprotoxisch omdat ze het kind schade kunnen toebrengen via borstvoeding.

Maatregelen om contact met chroom-6 te voorkomen

Bij werkzaamheden aan chroomhoudende metalen of chroomhoudende coatings lopen medewerkers risico op blootstelling aan chroom-6. Ze kunnen de giftige stof binnenkrijgen via de ademhaling, maar de stof dringt net zo goed door via de huid. Omdat chroom-6 zulke sterk giftige en kankerverwekkende eigenschappen heeft, is het erg belangrijk om maatregelen te treffen. Want het is immers de taak van de werkgever om ervoor te zorgen dat zijn medewerkers geen nadelige gezondheidseffecten ondervinden van hun werk.

Werkgever wettelijk verplicht tot beheersmaatregelen

Is er sprake van werkzaamheden waarbij de kans bestaat dat chroom-6 vrijkomt en medewerkers blootgesteld staan aan deze giftige stof? In zulke gevallen is de werkgever verplicht om beheersmaatregelen te nemen. Daarmee probeert hij blootstelling van de medewerkers aan de gevaarlijke stof te voorkomen. Of die in elk geval zo laag mogelijk te houden.

Opdrachtgevers die zulk werk uitbesteden hebben hierin net zo goed een verantwoordelijkheid. Zij moeten zich ervan overtuigen dat de aannemer van de werkzaamheden het werk gezond en veilig kan en zal laten uitvoeren. Dit valt onder het zogeheten verantwoord opdrachtgeverschap.

Werken met chroom-6, enkele mogelijke werksituaties

In welke werksituaties kunt u zijn blootgesteld aan verbindingen met chroom-6? Dat is goed mogelijk bij:

  • verspuiten van verf die chroom-6 bevat
  • schuren, snijden of lassen van oppervlakken waarop chroom-6-houdende verf zit
  • lassen van roestvrij staal (rvs)
  • verchromen van oppervlakken van metaal of kunststof, als hierbij chroom-6-verbindingen worden toegevoegd en die worden omgezet in chroom-9 op het metaal of kunststof
  • houtconservering en de verwerking en het contact met geconserveerd hout
  • werken met cement
  • werkzaamheden in/nabij een leerlooierij en bij verwerking van leer

Veilig werken met chroom-6, zo doet u dat

Veilig werken met chroom-6, het kan. Maar het vereist wel een gedegen aanpak. Volgt u de aanpak hieronder, dan zit u volgens de Inspectie SZW goed.

  1. Doorloop de vier stappen van de Zelfinspectie Gevaarlijke Stoffen
    U bent verplicht om de vier stappen van de Zelfinspectie Gevaarlijke Stoffen te doorlopen. Daarbij vormen de arboverplichtingen voor gezond en veilig werken met gevaarlijke stoffen de basis. Op die manier checkt u stapsgewijs of u genoeg beheersmaatregelen neemt. En meteen ook of dat de juiste maatregelen zijn.
  1. Doorloop de checklist chroom-6 in oppervlakken
    Doorloop de checklist chroom 6 in oppervlakken. Die is specifiek gericht op werkzaamheden aan oppervlakken met mogelijke chroom-6-blootstelling.
  1. Inventariseer de technische beheersmaatregelen
    Inventariseer de technische beheersmaatregelen (ook wel organisatorische maatregelen) die u kunt nemen om blootstelling aan chroom-6 te voorkomen of zoveel mogelijk te beperken. Bekijk daarvoor de tabel met mogelijke technische maatregelen bij diverse soorten bewerkingen. Deze maatregelen geven invulling aan de tweede stap van de arbeidshygiënische strategie. Daarbij gaat het om de (wettelijk verplichte) toepassing van alle technisch uitvoerbare beheersmaatregelen. Technisch betekent hier: toepasbaar op de operationele voorziening, installatie of machine.

Figuur: Schematisch overzicht van de arbeidshygiënische strategie

  1. Ontwikkel een veilige werkwijze
    Ontwikkel een veilige werkwijze voor werkzaamheden met chroom-6. Onder een veilige werkwijze verstaan we een nauwkeurig omschreven activiteit of aanpak die aantoonbaar een blootstelling oplevert die in alle gevallen onder de grenswaarde blijft. In het geval van chroom-6 kan dit op twee manieren. Ten eerste door voldoende luchtmetingen uit te voeren. Ten tweede door gebruikmaking van een betrouwbaar kwantitatief model voor de berekening van de blootstelling. Omdat er veel verschillende werkzaamheden mogelijk zijn met chroom-6, is eigenlijk nooit sprake van ‘één veilige werkwijze’. Daarom is het bijna altijd nodig om voor iedere specifieke situatie een eigen veilige werkwijze te ontwikkelen.

Samenwerken en deskundigen inschakelen? Doen!

Een veilige werkwijze ontwikkelen en gedegen onderbouwen doe je niet zo even tussendoor. Zeker niet als het ook nog gaat om meerdere verschillende veilige werkwijzen. Dat is bijna altijd nodig, zoals u hiervoor hebt kunnen lezen. Om deze arbeidsintensieve en tijdrovende taak goed op te pakken, is samenwerking zeer aan te raden. Bedrijven en branches doen er dan ook goed aan om de samenwerking te zoeken met organisaties die soortgelijke activiteiten uitvoeren.

Daarnaast vraagt een veilige werkwijze om een gedegen onderbouwing met metingen of modelberekeningen. Dat lukt eigenlijk alleen met ondersteuning van een blootstellingsdeskundige (een arbeidshygiënist). Het is dus zeker zaak om die vanaf het begin te betrekken bij de ontwikkeling van een veilige werkwijze.

Bron Arbo online, 20 augustus 2019