Het gebeurt nooit, tot het gebeurt

Door: Dirk van Blijswijk, voorzitter Werkgroep op Hoogte en werkzaam bij Safe Site powered by Mennens in de functie van Manager Expertisecenter.

Medewerkers werken regelmatig op hoogte. Dat hoeft niet altijd 20 meter hoog in een silo te zijn, het kan ook gaan om werken op een steiger van 3 meter hoog. Juist in die tweede situatie, bij werken op geringe hoogte, gebeuren de meeste ongelukken. Vaak gewoonweg door te weinig bewustwording van de gevaren. ‘Ach, zo hoog is het niet.’ ‘We werken al jaren zo en er is nog nooit wat gebeurd.’ Tot het gebeurt…

Wij als VVGW hebben hart voor veilig en gezond werken, anders gezegd: ons hogere doel is dat gezondheid en veiligheid van mensen op de werkplek gewaarborgd wordt. Als er onvoldoende PBM zijn en/of ze niet goed worden gebruikt, dan komt de veiligheid van de mensen op de werkvloer in het gedrang. We willen in de markt het veilig werken promoten en daarmee een betere verkoop van de veilige producten bewerkstelligen. Ook willen we dat meer mensen ‘eigenaar’ worden van veiliger werken en zo de markt volwassener maken. De voorzitter van de VVGW-werkgroep Werken op Hoogte is Dirk van Blijswijk, werkzaam bij Safe Site – Powered by Mennens.

Zijn collega Nicky van Oorschot over wat er aan de hand is als het werken op hoogte alsnog misgaat: “Dan ben je te laat”, vult Nicky van Oorschot, adviseur en trainer bij Safe Site – Powered by Mennens, voor de volledigheid aan. “Een val, ook van beperkte hoogte, heeft vaak ernstige gevolgen. Het is belangrijk dat alle medewerkers zich hier goed bewust van zijn en dat ze weten hoe ze veilig kunnen werken. Datzelfde geldt natuurlijk ook voor werkgevers. Zij moeten zorgen dat de medewerkers veilig kunnen werken. Maar zij weten niet altijd hoe ze aan deze verplichting moeten voldoen. De Arbo-wet is daar niet geheel duidelijk in.”

VCA niet voldoende

“Sommige werkgevers (en werknemers) denken dat VCA al voldoende is, maar dat is niet zo”, zegt Nicky’s collega, trainer Philip Stom. “Nergens staat echter wat dan wel exact de inhoud van de training moet zijn. Werkgevers kunnen een interne training organiseren, gegeven door één van hun medewerkers. Maar hoe zeker ben je dan van de kwaliteit en hoe toon je aan dat jouw medewerkers in voldoende mate ingelicht zijn? Door het aan ons uit te besteden, weet je zeker dat je goed zit.”

Opleidingen

Safe Site – Powered by Mennens geeft al sinds 1997 trainingen in veilig werken, klimmen en redden op hoogte en in besloten ruimten. “Zowel basis-, als maatwerk- en branchespecifieke trainingen”, aldus Philip. “In ons Expertisecenter hebben we een zeer grote en comfortabele trainingshal waarin we tal van praktijksituaties kunnen oefenen en nabootsen.” Nicky vult aan: “Op de trainingsdag kunnen we ook meteen de valbeveiligingsmaterialen van de medewerkers keuren en eventuele reparaties uitvoeren of vervangen.”

60% praktijk

Dat klinkt goed, maar Nicky en Philip weten ook dat niet alle werkgevers en medewerkers op wéér een trainingsdag zitten te wachten. Philip: “Werkgevers zijn terecht kostenbewust, maar over onze prijs/kwaliteitverhouding is eigenlijk nooit discussie. Sterker nog, in ons Expertisecenter geven we hen eerlijk advies over de beste keuze valbeveiliging en die kan best kostentechnisch voordeliger uitpakken dan de valbeveiliging die ze zelf in gedachten hadden. Ook medewerkers zijn positief verrast als ze onze trainingen volgen. Ze komen veelal sceptisch binnen, maar gaan met een big smile weer naar buiten. En ze geven aan ook daadwerkelijk wat geleerd te hebben!” Nicky ziet dat ook. “Ze zijn natuurlijk veel theoretische trainingen, zoals eerder genoemde VCA, gewend. Maar bij ons is het minimaal 60% praktijk. Een verademing!”

Dit leer je

Een basistraining varieert tussen een halve en één dag. “Het is een misvatting dat medewerkers trainingen van 3 tot 5 dagen moeten volgen, legt Nicky uit. “Voor de gemiddelde werknemer is een basistraining voldoende. Bij ons leren ze de wet- en regelgeving, worden ze bewust van de risico’s en leren ze werken met valbeveiligingsmaterialen.” “En ook belangrijk”, vervolgt Philip, “is dat ze inzien dat het werken met persoonlijke valbeveiliging niet veel tijd kost en dat je er prima comfortabel mee kunt werken.”

Redden

Ermee kunnen werken is één ding, iemand redden een tweede. “Wat doe je als jouw collega gewond en in paniek in zijn harnas hangt?”, vraagt Philip. “Door de adrenaline en stress kun je twee kanten op: blokkeren of handelen. Niemand weet hoe je op stress reageert, maar als je hebt geleerd wat je moet doen, heb je in ieder geval de handvatten om te handelen.”

Schijnveiligheid

Door het gebruik van verkeerde materialen is vaak sprake van schijnveiligheid. Zeker op geringe hoogte. Een medewerker werkt bijvoorbeeld op 3,5 meter hoogte en waant zich veilig dankzij het valharnas met een vallijn van 2 meter. Ervan uitgaande dat de medewerker zich heeft vastgemaakt aan een goed ankerpunt, wat in de praktijk vaak fout gaat, en de medewerker zou vallen, dan zal  deze combinatie hem helaas toch niet beschermen. Het gekozen verbindingsmiddel is hierbij de boosdoener: In een vallijn zit namelijk een dempend element om de schok op het lichaam te verminderen. Deze demper kan maximaal 1,75 meter uitscheuren. Tel daarbij de gemiddelde lengte van de persoon zelf bij op en dan kom je al ruim over de 3,5 meter uit!

Net als autorijden

Het verschaffen van valbeveiligingsmaterialen zonder bijbehorende training, is als het ter beschikking stellen van een auto aan iemand die  geen rijbewijs en nog nooit gereden heeft. Deze zal eerst rijlessen moeten krijgen om hier veilig mee om te kunnen gaan. Zo is het dus ook met valbeveiliging. Je kunt extra gevaar lopen door een valharnas verkeerd aan te trekken en hebt evengoed nog een groot probleem als er niet binnen 15-30 minuten redding is na een val. Deze kennis is geen ‘rocket science’, maar wel cruciaal voor je veiligheid.